Vitamin D có làm chậm quá trình lão hoá hay không?

Vitamin D có làm chậm quá trình lão hoá hay không?

Lão hoá là một phần tự nhiên của cuộc sống, nhưng làm sao để làm chậm quá trình này luôn là mối quan tâm của nhiều người. Gần đây, một nghiên cứu từ Mỹ đã chỉ ra rằng vitamin D có thể giúp làm chậm lão hóa bằng cách tác động lên telomere, một phần đặc biệt trong nhiễm sắc thể đóng vai trò như “đồng hồ sinh học” của cơ thể.

Telomere là gì và vì sao liên quan đến lão hoá?

Telomere là đoạn DNA nằm ở đầu mút của nhiễm sắc thể, giống như chiếc “nắp bảo vệ” cho gen. Mỗi lần tế bào phân chia, telomere lại ngắn đi một chút. Khi quá ngắn, tế bào sẽ ngừng hoạt động hoặc chết đi. Quá trình này được xem là dấu hiệu sinh học của sự lão hóa và liên quan đến nhiều bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch và suy giảm miễn dịch.

Nghiên cứu về vitamin D và telomere

Một nhóm các nhà khoa học tại Mỹ đã thực hiện nghiên cứu quy mô lớn, có tên là VITAL trial, với sự tham gia của hơn 25.000 người từ 50 tuổi trở lên. Họ được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm: một nhóm uống 2000 IU vitamin D3 mỗi ngày, nhóm còn lại dùng giả dược (placebo). Sau 2 đến 4 năm, các nhà nghiên cứu đo chiều dài telomere trong tế bào máu trắng của gần 900 người để đánh giá tác động.

Kết quả cho thấy, nhóm dùng vitamin D có sự suy giảm telomere chậm hơn so với nhóm dùng giả dược. Điều này gợi ý rằng vitamin D có thể hỗ trợ làm chậm quá trình lão hoá ở mức tế bào.

Tuy nhiên, cần thận trọng khi áp dụng vào thực tế

Dù kết quả khá tích cực, các chuyên gia y tế vẫn nhấn mạnh rằng không nên vội vàng bổ sung vitamin D mà không có sự chỉ định.

Lý do là:

• Chưa có bằng chứng rõ ràng đủ mạnh để khẳng định hiệu quả lâu dài.
• Một số phương pháp đo telomere như qPCR (dùng trong nghiên cứu này) bị cho là thiếu chính xác.
• Vitamin D là vitamin tan trong chất béo, nếu dùng quá liều có thể gây tích tụ trong cơ thể và dẫn đến ngộ độc.

Người Việt có thực sự thiếu vitamin D?

Nhiều người nghĩ rằng sống ở vùng nhiệt đới như Việt Nam thì sẽ không thiếu vitamin D. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy:

• Một bộ phận người Việt, nhất là dân văn phòng, người cao tuổi hoặc ít ra ngoài trời có nguy cơ thiếu vitamin D do ít tiếp xúc ánh nắng.
• Ngược lại, những người thường xuyên hoạt động ngoài trời, ăn uống đủ chất (đặc biệt là cá béo, trứng, gan động vật…) thì khó bị thiếu vitamin D.

Vì vậy, việc bổ sung vitamin D cần cá nhân hoá theo từng trường hợp cụ thể.

Khi nào nên cân nhắc bổ sung vitamin D?

Theo khuyến cáo của các chuyên gia:

• Bạn nên xét nghiệm máu để biết rõ mức vitamin D hiện tại trong cơ thể trước khi dùng bất kỳ loại viên uống nào.
• Việc bổ sung vitamin D chỉ cần thiết khi mức vitamin D thấp hoặc nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao như người cao tuổi, người có bệnh xương khớp, hoặc người mắc bệnh mạn tính.
• Nếu cần bổ sung, nên tuân theo liều lượng bác sĩ đưa ra, không nên dùng dài hạn mà không theo dõi.

Lối sống là chìa khóa làm chậm lão hoá

Thay vì quá chú trọng vào viên uống, bạn nên bắt đầu từ những thay đổi nhỏ nhưng bền vững trong lối sống, bao gồm:

• Phơi nắng sáng sớm mỗi ngày từ 15–20 phút
• Tăng cường ăn các thực phẩm giàu vitamin D như cá hồi, cá mòi, trứng, gan, nấm…
• Vận động thường xuyên để tăng chuyển hoá và duy trì khối lượng cơ
• Ngủ đủ giấc, giảm stress, giữ tinh thần thoải mái
• Tránh rượu bia, thuốc lá – những tác nhân đẩy nhanh quá trình lão hoá tế bào

Lời kết

Vitamin D có thể là một “mảnh ghép” trong bức tranh làm chậm lão hoá, thông qua việc bảo vệ telomere khỏi bị rút ngắn quá nhanh. Tuy nhiên, nó không phải là “thần dược” để chống lại tuổi tác, và việc bổ sung bừa bãi có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Người Việt cần tỉnh táo trước các xu hướng sức khoẻ lan truyền nhanh trên mạng. Hiểu đúng – dùng đúng – và sống lành mạnh mỗi ngày mới là cách hiệu quả và an toàn nhất để đẩy lùi dấu hiệu tuổi tác.